مکعب گرد

********************

پاسخ و سازش. pdf
حجم: 256 کیلوبایت

********************

((اکتاویو پاز))

((مترجم: صفدر تقی زاده))

((پاسخ و سازش‏))

1

آه ‏اى زندگى! کسى پاسخى نمی دهد؟
کلامش به غرّش در آمد و بر پهنه آذرخش‏ ها
در سال‏هایى که تخته سنگ بودند و اکنون غبار مِه‏ اند
حک شد. زندگى هرگز پاسخى نمی دهد.
گوشِ شنوایى ندارد و صداى ما را نمى ‏شنود؛
سخنى نیز نمى‏ گوید، زبانى ندارد.
نه مى‏ رود و نه مى‏ ماند:
مائیم که سخن مى ‏گوئیم،
که مى ‏رویم،
در همان حال که از پژواکى به پژواک دیگر، از سالى به سال دیگر،
کلام‏ مان را غلطان درون تونلى بى ‏انتها مى‏ شنویم.
آن چه ما زندگى‏ اش مى ‏نامیم‏
خود را درون ما مى ‏شنود، با زبان‏هاى ما سخن مى‏ گوید،
و از درون ما خویشتن را مى‏ شناسد.
همچنان که چهره ‏اش را تصویر مى‏ کنیم، آینه ‏اش مى‏ شویم،
ابداعش مى‏ کنیم.
ابداعى از یک ابداع؛ او ما را مى‏ آفریند
بى آن که خود بداند از چه آفریده است،
ما اتفاقى هستیم که مى ‏اندیشد.
او آفریده‏اى از اندیشه‏ هاست‏
ما با اندیشیدن مى‏ آفرینیم،
او در ورطه‏ هاى موهوم پرتاب مى ‏شود.
در اعماق، در شفافیت‏ها
آنجا که شناور مى ‏شود یا به گِل مى ‏نشیند: نه زندگى، تصوّر زندگى.
همیشه در سوى دیگر است و همیشه دیگر است،
هزاران اندام دارد و هیچ ندارد،
هرگز نمى‏ جنبد و هرگز باز نمى‏ ایستد،
زاده شده تا بمیرد، و در دمِ مرگ زائیده مى ‏شود.
زندگى آیا نامیراست؟ از زندگى مپرس،
چرا که خود حتى نمى‏ داند زندگى چیست،
این مائیم که مى‏ دانیم‏
که او نیز روزى باید بمیرد و باز گردد
به آغاز، به سکون اصلِ خویش.
پایان دیروز، امروز، و فردا،
اتلاف زمان‏
و هیچ، مقابل آن.
بعد ـ آیا بعدى خواهد بود؟
آیا نخست‏زادگى نشانه زندگى است‏
بافت زایشى دنیاها،
آغاز دوباره و دائمى چرخشى بى‏ معنى؟
کسى پاسخى نمى ‏دهد، کسى نمى ‏داند،
تنها مائیم که مى ‏دانیم زندگى کردن براى زندگى است.

2

بهارِ ناگهانى، دخترى که بیدار مى ‏شود
روى بسترى سبز که خارها محافظتش مى‏ کنند؛
درختِ نیمروز، خم شده در زیر بارِ نارنج:
خورشیدهاى کوچک تو، میوه ‏هاى آتشِ سردى که
تابستان آن‏ها را در سبدهاى شفاف جمع مى ‏کند؛
پائیز سرسخت است، با نورِ سردِ خود
تبرش را براى افراهاى سرخ تیز مى ‏کند؛
دى‏ ها و بهمن‏ ها: ریش‏شان یخى است،
و یاقوت چشم‏هایشان را اردیبهشت آب مى ‏کند؛
موجى که برمى‏ خیزد، موجى که مى ‏گسترد،
پیداها و پنهان‏ ها
روى جاده مدوّر سال.
هر آن‏چه که مى ‏بینیم، هر آن‏چه که از یاد مى ‏بریم،
چنگِ نوازى باران، کتیبه آذرخش،
اندیشه‏ هاى شتاب‏زده، تأملاتى که پرنده مى ‏شوند،
تردیدهاى راهى که سرگردان است،
شیونِ باد
همچنان که چهره ‏هاى کوه‏ ها را مى‏ تراشد،
مهتابى که پاورچین روى دریاچه راه مى ‏رود،
نسیم در باغ‏ها، نفس زدن‏هاى شب،
اردوى ستاره‏ ها روى مزرعه سوخته،
نبرد نیزه‏ هاى نور روى پهنه نمکزارهاى سفید،
فواره و تک گویى ‏اش،
نفس حبس شده شبِ باز و گسترده‏
و رودى که احاطه ‏اش مى‏ کند
صنوبرى زیر ستاره شامگاهى‏
و موج‏ها، تندیس‏هاى آنى روى دریا،
گله ابرها که باد مى ‏چراندشان‏
میانِ دره‏ هاى خواب‏آلود، ستیغ‏ها، مغاک‏ها
زمانى که سنگ شده است، دوران‏ هاى منجمد،
زمانْ سازِ گل‏هاى سرخ و پلوتونیوم،
زمانى که مى‏ سازد همان‏گونه که ویران مى ‏کند.
مورچه، فیل، عنکبوت، و گوسفند،
دنیاى شگفت ما مخلوقات خاکى‏
که زاده مى ‏شوند، مى ‏خورند، مى ‏کشند، مى‏ خوابند، مى‏ نوازند، وصلت مى‏ کنند
و به هر حال مى‏ دانند که مى‏ میرند؛
دنیاى انسانىِ ما، دور و نزدیک،
حیوانى با چشم‏ هایى در دست‏هاش‏
که به میان گذشته نقب مى‏ زند و آینده را مى‏ کاود،
با تاریخ‏ ها و تردیدهاش،
خلسه قدیس ‏ها، سفسطه‏ هاى اهریمنى‏
شور عاشقان، دیدارشان، بگو مگوهایشان‏
بى‏خوابى مردِ پیرى که اشتباهاتش را برمى‏ شمرد
جنایتکاران و مردمان عادل، معمایى دوگانه،
پدر ملت و پارک‏هاى کوره آدم سوزى‏ اش،
جنگل‏ هاى چوبه‏ دار و ستون‏ هاى جمجمه ‏ها،
غالب و مغلوب‏
رنج‏ هاى دراز و یک لحظه شادمانى‏
سازنده خانه‏ ها و آن که ویران‏شان مى ‏کند،
این کاغذ که من کلمه به کلمه رویش مى ‏نویسم،
که تو با چشم‏ هاى حیرت‏زده نگاهش مى‏ کنى‏
همه این‏ها و هر چه هست، همه‏
کار زمان است که آغاز مى‏ شود و پایان مى‏ گیرد.

3

از تولد تا مرگ، زمان با
دیوارهاى ناملموسش احاطه‏ مان مى ‏کند.
ما با قرن‏ ها، سال‏ ها و دقیقه‏ ها سقوط مى‏ کنیم.
زمان آیا فقط یک سقوط است، فقط یک دیوار؟
گاهى، لحظه‏ اى ما ـ نه با چشم‏ی مان که با اندیشه‏ هایمان ـ
زمان را مى ‏بینیم که به درنگى آسوده است.
دنیا نیمه باز مى‏ شود و ما به نیم نگاهى مى ‏بینیم‏
ملکوت آراسته‏ اى را
شکل‏ هایى ناب را، حضورها را
بى ‏جنبش، شناور
سرِ ساعت، رودى که از رفتار باز مى‏ ایستد:
حقیقت، زیبایى، شماره‏ ها، گمان‏ ها
ـ و خوبى، واژه‏اى مدفون‏
در قرنِ ما.
لحظه ‏اى بى‏ وزن یا بى‏ دوام،
لحظه‏ اى بیرون از لحظه:
اندیشه مى‏ بیند، چشم‏ هاى ما مى‏ اندیشند.
سه گوش ‏ها، مکعب‏ ها، کره، هرم‏
و دیگر شکل‏ هاى هندسى‏
اندیشیده شده و تصویر شده با چشم‏ هاى میرا
اما شکل ‏هایى که از آغاز اینجا بوده ‏اند،
همچنان خوانا هستند، دنیا، نوشته پنهانى ‏اش‏
دلیل و اصل گردش چیزها
محورِ دگرگونى‏ ها، پاشنه بى‏ تکیه گاهى‏
که بر مدار خود مى‏ چرخد، واقعیتى بى‏ سایه.
شعر، قطعه ‏اى موسیقى، معادله‏
حضورهاى ناآلوده زاده هیچ،
ساختارهایى ظریف ‏اند
که برفراز مغاکى بنا شده ‏اند:
بى ‏نهایت‏ هایى جا گرفته در قالب نهایت‏ هاشان
و آشوبى نیز تابع تناسب پنهان خویش.
از آنجا که خود مى ‏شناسیمش، پس اتفاقى نیستیم:
بلاى به خیر گذشته، به سامان مى‏ رسد.
نور و اثیرى بى‏ وزن که‏
به زمین و به زمان گره خورده است‏
اندیشه‏ اى که دنیا و وزن‏ ها را نگه مى ‏دارد،
توفان‏هاى خورشیدى هستند که به صورت یک مشت علامت‏
روى تکه کاغذى اتفاقى ظاهر شده ‏اند.
انبوهِ چرخنده‏
شواهدِ شفاف‏
آنجا که چشم‏ هاى ادراک‏
آبى مى ‏نوشد ساده چون آب.
جهان با خود هم قافیه است،
باز مى ‏شود و دو نیم مى‏ شود و زیاد مى ‏شود
بى‏ آن که یکتا بودن از دست بدهد.
حرکت، رودى که تا بى‏ نهایت جارى است‏
با چشم‏ هاى باز در میان سرزمین‏ هاى پر پیچ و خم‏
ـ نه بالایى هست و نه پایینى، آن چه نزدیک است‏
دور است ـ
باز مى ‏گردد به اصل خویش‏
ـ بى ‏هیچ بازگشتى، اکنون به صورت فواره ‏اى‏
از سکون در آمده است.
درختِ خون، انسان احساس مى ‏کند، مى ‏اندیشد، مى‏ شکفد،
و میوه‏ هاى غریب بار مى‏ آورد: کلمات.
آن‏چه اندیشیده شده و آن‏چه احساس شده در هم تنیده مى‏ شوند،
ما تصورات را لمس مى‏ کنیم: آن‏ها اندام ‏هایند و
آن‏ها شمارگانند.
و همچنان که مى‏ گویم آن چه را که مى‏ گویم‏
زمان و مکان گیج و منگ و بى‏ قرار فرو مى‏ افتند.
به درونِ خویش فرو مى‏ افتند.
انسان و کهکشان به سکوت باز مى ‏گردند.
این آیا مهم است؟ آرى ـ اما مهم نیست:
ما مى‏ دانیم که سکوت موسیقى است و این که ما
در این کنسرت سیم‏ سازى بیش نیستیم.

این شعر که ترجمه الیوت واین برگر به انگلیسى است، آخرین شعر پاز است که پیش از مرگش در سال 1998 منتشرشده است